Nowa inicjatywa ustawodawcza w zakresie if

Dalsza redukcja if jest konieczna, aby zapobiec chaosowi na rynku
 
Dalsza administracyjna redukcja maksymalnej wysokości opłaty interchange jest konieczna w celu przeciwdziałania chaosowi na rynku obrotu kartowego i ochrony jego strony popytowej. Takiego zdania jest występujący z inicjatywą legislacyjną ustawodawca, ale popierają ją również przedstawiciele organów administracji państwowej, środowisko akademickie jak i duża część podażowej strony rynku obrotu bezgotówkowego. Przeciw jest Związek Banków Polskich. Organizacje kartowe póki co nie zajmują stanowiska i milcząco przyglądają się rozwojowi wydarzeń.
 
Wczoraj odbyła się konferencja w Sejmie RP zwołana przez ponadpartyjną grupę posłów, pod przewodnictwem Posła Wincentego Elsnera, zaangażowanych w rozwój obrotu bezgotówkowego. W jej trakcie zaprezentowany został projekt inicjatywy legislacyjnej dotyczącej zmiany ustawy o usługach płatniczych w zakresie dalszej redukcji maksymalnej wysokości opłaty interchange.
 
Postulowany przez posłów, pożądany poziom if zrównany zostałby z tym postulowanym przez Komisję Europejską w projekcie Rozporządzenia w przedmiotowym zakresie. Zakłada ono wprowadzenie zunifikowanych krajowych stawek if na poziomie 0,2% oraz 0,3% wartości pojedynczej transakcji dla, odpowiednio, kart debetowych oraz kart kredytowych.
 
Jak podkreślił Poseł Elsner, bodźcem do dążenia do wprowadzenia na polskim rynku proponowanych przez KE stawek wcześniej, niż można tego oczekiwać w rezultacie paneuropejskiego procesu legislacyjnego, są m.in. obawy wynikające z wprowadzenia w życie (od 1 stycznia 2015r.) programu organizacji Visa pod nazwą „Cross-Border Domestic Interchange Programme”. Zgodnie z jego założeniami, krajowi przedsiębiorcy będą mieli możliwość skorzystania z usług agentów rozliczeniowych mających siedzibę poza granicami danego kraju uzyskując w ten sposób prawo do stawek transgranicznych VISA, tj. 0,2% wartości pojedynczej transakcji dla kart debetowych oraz 0,3% wartości pojedynczej transakcji dla kart kredytowych. Poseł zaznaczył, że chociaż dostrzegane są pozytywne aspekty tego programu w postaci dążenia do niższych kosztów akceptacji kart to jednak jego negatywne aspekty przeważają nad wartością dodaną dla rynku. Jako najbardziej szkodliwe dla dalszego zrównoważonego rozwoju obrotu bezgotówkowego Poseł wymienił:
 
1. Spadek konkurencyjności polskiego rynku agentów rozliczeniowych – cześć z nich, w szczególności agenci nieposiadający zagranicznych powiazań, nie będzie chciała przenieść miejsca świadczenia usług poza granice Polski.
 
2. Wzrost kosztów związanych z przeniesieniem działalności poza granice Polski przez agentów rozliczeniowych – w chwili obecnej trzech z pięciu agentów rozliczeniowych posiadających największą liczbę klientów nie spełnia kryteriów programu VISA. Będą oni musieli podjąć wiele istotnych działań, mających na celu przeniesienie swojej działalności za granicę. Pociągnie to za sobą koszty zmian organizacyjnych i prawnych, które zapewne zostaną przełożone na stronę popytową rynku – merchantów i klientów. Jest to sprzeczne z ideą obniżania kosztów funkcjonowania rynku płatności kartowych.
 
3. Polscy przedsiębiorcy ponoszący o wielu lat nadmierne koszty akceptacji kart będą dążyli do jeszcze głębszej redukcji wysokości opłaty interchange implementując m.in. warunków zaproponowane przez VISA. Dążenia te będą realizowane poprzez podpisywanie umów na świadczenie usług z agentami rozliczeniowymi mającymi siedzibę poza granicami kraju czyli z agentami, którzy obecnie świadczą im usługi acquiringowe. Spowoduje to sytuację w której pięciu agentów rozliczeniowych będzie obsługiwało ok. 80% transakcji krajowych realizowanych przez ok. 10% merchantów.
 
4. Niższe przychody podatkowe Skarbu Państwa – świadczenie usług przez dotychczasowych agentów rozliczeniowych spoza granic Polski spowoduje uszczuplenie dochodów budżetu państwa.
 
Poseł oświadczył, że w duchu zasad dialogu społecznego zwrócił się w ubiegłym miesiącu z apelem do organizacji kartowych Visa i MasterCard o podjęcie wysiłku samoregulacyjnego i złożenie deklaracji o charakterze bezwarunkowego zobowiązania do obniżenia stawek do poziomu 0,2% i 0,3% przed końcem bieżącego roku. Nadmienił również, że o nadzór w tym procesie poprosił Narodowy Bank Polski a także poinformował o nim Ministerstwo Finansów. W odpowiedzi, organizacja kartowa Visa wyraziła gotowość do złożenia takiej deklaracji warunkując ją jednak złożeniem identycznej przez organizację kartową MasterCard. Niestety jednak, ta ostatnia, niezmiennie stoi na stanowisku, że jakakolwiek dalsza obniżka if nie przyniesie pozytywnych skutków ani dla skarbu państwa ani dla dotkniętych przez nią uczestników rynku i w związku z tym przesłała Posłowi swoją odmowę. Narodowy Bank Polski z kolei przyznał, że dostrzega problem, ale nie podejmuje się roli nadzorcy gdyż ewentualna samoregulacja nie wymaga nadzoru jak również, co do zasady, NBP nie dysponuje sankcjonowanym prawnie mechanizmem nadzoru nad organizacjami kartowymi. Ministerstwo Finansów podzieliło natomiast obawy Posła Elsnera i podkreśliło, że będzie śledzić inicjatywy pomagające zapobiec negatywnym skutkom wejścia w życie programu Visa.
 
Z powyższych względów, w celu zapobieżenia szkodliwym zawirowaniom na rynku i ochrony jego słabszej strony popytowej – w tym zwłaszcza sektora mikroprzedsiębiorców – jedynym zasadnym rozwiązaniem jest, wg. Posłów, przeprowadzenie procesu administracyjnej redukcji maksymalnej wysokości if. Dodatkowe propozycje wspierające ten cel, które zostały zawarte w projekcie ustawy związane są z koniecznością wprowadzenia przepisów dotyczących:
 
• nałożenia obowiązku określania przez agenta rozliczeniowego w jego umowie w akceptantem wysokości i struktury pobieranych przez niego opłat,
• wprowadzenia definicji karty debetowej i kredytowej, a także
• przepisów zapobiegających dowolnej interpretacji okresu przejściowego.
 
Poseł Elsner wskazał również na inne elementy, nie zawarte expressis verbis w projekcie ustawy a będące nieodłącznym elementem przywracania ładu na rynku a mianowicie konieczność wprowadzenia nadzoru podmiotowego i przedmiotowego nad, odpowiednio, organizacjami kartowymi i systemami płatności. Dodatkowo wskazał na potrzebę uregulowania warunków (w szczególności podmiotowych, organizacyjnych i finansowych), jakie powinien spełnić podmiot chcący utworzyć system płatności kartowych w Polsce (podmiot krajowy lub podmiot zagraniczny). Organizacje kartowe, podobnie jak dostawcy usług płatniczych, powinny zostać również objęte systemem sankcji za naruszenie bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa oraz ponosić odpowiedzialność – zwłaszcza administracyjną i karną – za naruszenia po ich stronie.
 
Gorąca dyskusja, która nastąpiła po prezentacji Posła Elsnera wyraźnie wykazała zainteresowanie całego rynku inicjatywą oraz chęć i potrzebę publicznego dyskursu w przedmiotowym temacie.
 
Najistotniejszy z punktu widzenia dalszych losów inicjatywy był głos Poseł Krystyny Skowrońskiej, Przewodniczącej Komisji Finansów Publicznych. Przewodnicząca powiedziała, że do Komisji Finansów Publicznych wpłynęły uwagi z różnych środowisk i rodzi to potrzebę przeprowadzenia sformalizowanej debaty w tym zakresie w Komisji Finansów Publicznych (KFP). Obiecała, że na kolejnym posiedzeniu Sejmu odbędzie się takie spotkanie ze „środowiskiem” i zaprosiła zainteresowanych wzięciem w nim udziału do zgłaszania się do KFP.
 
W trakcie dyskusji, dr Remigiusz Lewandowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przyznał, że regulacja jest w jego odczuciu konieczna. Przypomniał, że idea obniżenia kosztów związanych z akceptacją kart płatniczych jest jednym z podstawowych instrumentów zwiększania obrotu bezgotówkowego.
 
Występujący po reprezentancie środowiska akademickiego Wiceprezes Związku Banków Polskich, Jerzy Bańka, zaznaczył, że jest zaniepokojony tą inicjatywa. W jego odczuciu wynika ono z braku zawarcia w projekcie zmiany ustawy skutków jakie będzie ona miała dla rynku finansowego. Wspomniał o jego możliwej dewastacji i negatywnych następstwach, dla będących również przedsiębiorcami, bankowców. Zagroził, że pozbawieni możliwości zarobkowania w celu kompensacji utraty przychodów zmuszeni będą do podnoszenia różnych innych dodatkowych opłat, które ponoszą użytkownicy kart płatniczych.
 
Zaniepokojeni niektórymi przepisami projektu ustawy byli również przedstawiciele agentów rozliczeniowych. Niepokój wzbudziły zwłaszcza te związane z obowiązkiem zamieszczania w umowach agenta z akceptantami wysokości i struktury pobieranych przez niego opłat. Sprzeciw budziły przede wszystkim przewidziane ustawowo kary za złamanie przepisów a także obawa przed nieczytelnością umów.
 
Dr Jan Byrski, ekspert FROB, zauważył w tym kontekście, że obawy te są bezzasadne gdyż program Visa sam w sobie wprowadza obowiązek określania stawki w umowach pomiędzy agentem rozliczeniowym a akceptantem wiec niezależnie od ewentualnych zmian w ustawie i tak będzie to miało przełożenie na agentów rozliczeniowych.
 
Karol Stec z Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji podziękował w imieniu rzeszy przedsiębiorców za podjęcie inicjatywy zaznaczając, że reprezentuje dużych merchantów, którzy tworzą rozwój obrotu bezgotówkowego i dzięki temu rozwój ten będzie mógł być jeszcze szybszy i bardziej konkurencyjny.
 
Z kolei Tadeusz Kopeć, Dyrektor reprezentujący producenta terminali i rozwiązań płatniczych, VeriFone, wyraził zadowolenie z podjętej inicjatywy, zaproponował jednak przesunięcie proponowanego wejścia w życie zmian o co najmniej 6 miesięcy, aby umożliwić wszystkim uczestnikom rynku dostosowanie się do nowych warunków.
 
Ciekawym głosem w dyskusji był głos Marka Paradowskiego, Prezesa eService, który powiedział m.in., że rynek oczekuje likwidacji “potworka legislacyjnego” który został wyemitowany przez porozumienie Visa i KE. Powoduje on, że polski przedsiębiorca, na własnym rynku nie ma prawa prowadzić konkurencyjnej działalności. Wyraził ubolewanie, że polski rynek jest rynkiem niechronionym wewnętrznie i łatwym do zaatakowania.
 
Opinię tę zdaje się potwierdzać Dyrektor Tadeusz Parys z Komisji Nadzoru Finansowego, który stwierdził, że w jego opinii porozumienie Visa i KE ewidentnie zaburza konkurencję na polskim rynku. Zwrócił jednak również uwagę na praktyczny aspekt następstw wdrożenia proponowanych przepisów, dotyczący nakładania powinności na agentów. Wymagało to będzie wszczęcia postepowania administracyjnego i zaangażowania zasobów, których obecnie w Urzędzie nie da się wygospodarować. Podkreślił jednak, że KNF bezwarunkowo wykona obowiązki nałożone przez ustawodawcę.
 
Reprezentujący Ministerstwo Finansów Dyrektor Piotr Piłat dodał, że ruchy regulacyjne, choć z założenia niekomfortowe dla wolnego rynku są w obecnej sytuacji, ze względu na zbliżający się moment wejścia w życie programu Visa, konieczne. Dodał jednak, że musi to zostać potwierdzone na poziomie Rządu a nie departamentu Ministerstwa.
 
W dyskusji przewijały się również zagadnienia dotyczące kosztów związanych z wysokością opłat za dzierżawę terminalu, zaś Prezes Masspay, Henryk Kułakowski, wspomniał o uwolnieniu dostępu do rachunków bankowych jako kolejnym, istotnym elemencie wpływającym pozytywnie na nieskrepowany rozwój rynku.

 
Podsumowując spotkanie Poseł Elsner podziękował za liczne przybycie oraz zaprosił na zapowiedzianą przez Poseł Skowrońską sformalizowaną, regulaminową dyskusję nad projektem, w trakcie najbliższego posiedzenia Sejmu.
 
„To kolejny w tym roku, ważny krok dla dalszego równoważenia rynku obrotu bezgotówkowego i co za tym idzie dla polskich przedsiębiorców, w szczególności z sektora MŚP, reprezentowanych przez FROB. Z wielkim zadowoleniem i wdzięcznością przyjmuję tę inicjatywę i deklaruję bezwarunkowe jej poparcie. Bardzo budujące jest, że ustawodawca raz jeszcze dostrzegł zasadność interwencji w celu zapobieżenia chaosowi na rynku i zachowania jego równowagi i konkurencyjności. Jest to w tej chwili jedyny sposób ochrony słabszej strony popytowej przed broniącymi swoich przychodów niektórymi uprzywilejowanymi przedstawicielami sektora finansowego, którzy w imię „praw ekonomii” grożą kolejnymi podwyżkami za swoje usługi” powiedział Robert Łaniewski, Prezes FROB po zakończonej konferencji.