Rola bodźców w zmianach preferencji płatniczych Polaków – wyniki badań FROB
Mamy przyjemność przedstawić wyniki badania przeprowadzonego według autorskiego kwestionariusza (J. Harasim, B. Świecka), a zrealizowanego przez IPSOS na zlecenie Fundacji Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego.
Badanie to ma charakter unikatowy – jest pierwszym badaniem w Polsce mającym na celu identyfikację bodźców zwiększenia obrotu bezgotówkowego i ustalenie wrażliwości konsumentów na te bodźce. Wyróżnia się ono spośród coraz liczniejszych badań dotyczących obrotu bezgotówkowego tym, że nie tylko zidentyfikowano w nim preferencje płatnicze polskich konsumentów, ale również zbadano, jakie czynniki mogłyby wpłynąć na ich zmianę. Wartością dodaną badania jest także ustalenie rodzaju instrumentów płatniczych, które mogą stać się alternatywą dla gotówki w przypadku dokonywania zakupów różnych towarów i usług (w tradycyjnych punktach sprzedaży oraz e-commerce i m-commerce), opłacaniu rachunków i płatności w urzędach. Wśród tych instrumentów obok karty płatniczej (z funkcją zbliżeniową) uwzględniono przede wszystkim szybko rozwijające się innowacyjne formy płatności (mobilne, online oraz e-przelew) i zbadano skłonność respondentów do ich stosowania. Ponieważ jest ona zależna m.in. od konkurencyjności alternatywnych w stosunku do gotówki form płatności bezgotówkowych pod względem szybkości, prostoty, bezpieczeństwa i kosztu użycia, dokonano porównania gotówki z ww. instrumentami. W ramach badania dokonano także oceny wiedzy i umiejętności finansowych konsumentów w Polsce w zakresie płatności, co dotąd nie było przedmiotem żadnych badań, których przedmiotem były płatności bezgotówkowe.
Badanie zrealizowane przez FROB, pod naszym kierunkiem naukowym, ma charakter nowatorski i kompleksowy, a jego wyniki mogą być pomocne we właściwym ukierunkowaniu działań podejmowanych przez różnych uczestników rynku płatności, mających na celu zmianę zwyczajów płatniczych i skłonienie konsumentów do częstszego korzystania z płatności bezgotówkowych, w tym zwłaszcza elektronicznych. Warto zauważyć, że stanowią one dopełnienie badań realizowanych przez NBP, a także wpisują się w projekty realizowane z udziałem Fundacji Polska Bezgotówkowa, organizacje płatnicze, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, Ministerstwo Finansów, Związek Banków Polskich oraz emitentów kart płatniczych. Wyniki badania zrealizowanego przez FROB mogą być pomocne m.in. w zwiększeniu efektywności terminali płatniczych, do których instalowania zachęca się akceptantów w ramach programu Wsparcia Obrotu Bezgotówkowego. Mogą one także stanowić wsparcie dla działań mających na celu digitalizację administracji publicznej oraz ograniczenie szarej strefy.
Dziękujemy za udzielone wsparcie Partnerom badania: organizacji płatniczej Visa oraz Fundacji Polska Bezgotówkowa.
Prof. dr hab. Janina Harasim
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Wydział Finansów i Ubezpieczeń
Katedra Bankowości i Rynków Finansowych
Prof. US dr hab. Beata Świecka, prof. US
Uniwersytet Szczeciński
Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług
Centrum Finansów Osobistych i Behawioralnych