Regulacja interchange korzystna w Australii

Opłaty interchange i inne wewnętrzne opłaty w systemach płatności kartowych nie kształtują się pod wpływem wolnokonkurencyjnej gry rynkowej, lecz są ustalane arbitralnie bez równoważenia interesów wszystkich uczestników czterostronnego systemu płatności. W szczególności akceptanci (przedsiębiorcy) i konsumenci nie mają wpływu na wysokość opłat wewnętrznych (w tym interchange), natomiast w pełni ponoszą ich koszt. Deformacja sygnałów cenowych, pogłębiana przez zasady Honour-All-Cards i No-Surcharge międzynarodowych organizacji płatniczych, prowadzi do zmniejszenia przejrzystości i konkurencyjności rynku usług płatniczych.

Dlatego w wielu krajach zdecydowano się na bezpośrednią regulację kartowych systemów płatności. Zwłaszcza zdecydowaną formę przybrała ona w krajach pozaeuropejskich – Australii, Meksyku i Stanach Zjednoczonych. Australia jest prominentnym przykładem kraju, w którym bezpośrednia ingerencja banku centralnego, od 1998 r. upoważnionego ustawowo do regulowania systemu płatniczego, przyniosła szereg pozytywnych korzyści.  Reformą banku centralnego Australii:

  • od listopada 2006 r. średnia ważona opłata interchange Visa i MasterCard nie może przekraczać 0,5% wartości transakcji płatniczej,
  • w przypadku debetowych kart Visa i MasterCard średnia ważona  opłata interchange nie może przekraczać 12 centów australijskich,
  • w przypadku debetowych kart rodzimego systemu EFTPOS średnia ważona  opłata interchange nie może przekraczać 4-5 centów australijskich w przypadku ustaleń dwustronnych i 12 centów w przypadku ustaleń wielostronnych.
  • zostały zakazane zasady Honour-All-Cards i No-Surcharge, akceptanci mogą wybierać, które karty danej organizacji płatniczej przyjmują (np. tylko debetowe) i mają prawo nakładać opłaty dodatkowe od transakcji płatniczych kartami Visa i MasterCard,
  • ułatwiono dostęp do systemów płatności Visa i MasterCard także niebankowym podmiotom.

Wprowadzone regulacje nie tylko nie zahamowały rozwoju rynku kartowych płatności bezgotówkowych, lecz sprawiły, że zaczął się on dynamicznie rozwijać przy niższych obciążeniach finansowych ponoszonych przez akceptantów i konsumentów. Pozytywne rezultaty reformy można dostrzec, analizując statystyki i informacje podawane przez australijski bank centralny (por. pozycje 1 i 2) i niezależne agencje badawcze (por. pozycje 2 i 3).

  • Australia z 282 transakcjami bezgotówkowymi na osobę (dane na koniec 2010 r.) należy do światowej czołówki w użyciu instrumentów bezgotówkowych, w tym na karty płatnicze przypadają 172 transakcje – więcej niż np. w Belgii (98) Wielkiej Brytanii (139), Szwajcarii (71) i Niemczech (33) – (pozycja 1, s. 14).
  • Po wprowadzeniu zmian regulacyjnych i limitów na opłaty interchange  debetowe karty płatnicze były najszybciej rozwijającym się bezgotówkowym instrumentem płatniczym w Australii – średnioroczny wzrost liczby i wartości transakcji w okresie 2006/07-2011/12 wyniósł odpowiednio 14,6% i 12,8%. Rosły również statystyki kart kredytowych, chociaż wolniej – średnioroczny wzrost liczby i wartości transakcji w okresie 2006/07-2011/12 wyniósł odpowiednio 5,8% i 6,6% (pozycja 1, s. 9).
  • Wprowadzenie limitu opłaty interchange w żaden sposób nie spowolniło rozwoju australijskiego rynku kartowych płatności bezgotówkowych. Nieprzerwanie rosły wszystkie główne wskaźniki. Od listopada 2003 r. do listopada 2011 r. liczba transakcji kartowych wzrosła o 113%, wartość płatności o 111%, liczba wyemitowanych kart o 31% (pozycja 5, s. 10-11).
  • Istotnie zmniejszyły się koszty akceptantów z tytułu płatności kartowych. Łączna średnia opłata akceptanta (Merchant Services Charge) dla kart Visa i MasterCard spadła z 1,40% wartości transakcji w 2003 r. do 0,81% w 2012 r. Warto nadmienić, że poziom ok. 0,8-0,9% osiągnęła już w 2007 r. (pozycja 1, s. 17).
  • Opłaty posiadacza kart kredytowych rosły szybciej przed wprowadzeniem reformy niż po wprowadzeniu reformy. Natomiast, szacuje się że opłaty posiadacza kart debetowych w ostatniej dekadzie uległy zmniejszeniu. Należy przy tym wspomnieć, że w rozrachunku ogólnym wydawcy kart płatniczych w Australii nie zarabiają na opłatach interchange od transakcji kartami debetowymi (pozycja 6, s. 4, 9, 13, 19).
  • Udział debetowych kart Visa i MasterCard (VMC) stopniowo się zwiększa kosztem rodzimego australijskiego systemu kart debetowych, który mimo to nadal dominuje. W 2012 r. udział debetowych kart VMC wyniósł 27% wartości transakcji i 19% liczby transakcji (pozycja 1, s. 10).
  • Od wprowadzenia reformy w 2003 r. do 2012 r. udział kredytowych kart VMC  uległ zmniejszeniu o 5 punktów procentowych do ok. 80%, a zwiększył się udział kart kredytowych American Express i Diners Club do ok. 20%, licząc po wartości transakcji zakupowych (pozycja 1, s. 11).
  • W opinii australijskiego banku centralnego, eliminacja zakazu nakładania opłat dodatkowych (surcharge) i  nakazu akceptowania wszystkich kart (honour all cards) zwiększyła przejrzystość rynku, zmniejszyła skalę subsydiowania drogich kart kredytowych i pozwoliła wywrzeć pozytywną presję na obniżki całkowitej opłaty akceptanta (pozycja 1, s. 25, pozycja 3, s. 14 i 16).
  • W opinii australijskiego banku centralnego i australijskiej administracji, oszczędności kosztowe wynikające z obniżenia opłaty interchange i innych regulacji wprowadzonych reformą zostały przekazane konsumentom w postaci  niższych cen towarów i wskaźników inflacji CPI niższych o 0,1-0,2 punktu procentowego (ceteris paribus) (pozycja 4, s. 23, pozycja 6, s. 4 i 20).

 

dr Jakub Górka
niezależny ekspert FROB

 

 

Źródła:

1. Reserve Bank of Australia, Developments in Retail Payments System in Payments System Board Annual Report 2012. link

2. Reserve Bank of Australia, Statistics, Payments Data. link

3. Reserve Bank of Australia, Reform of Australia’s Payments System: Conclusions of the 2007/08 Review, September 2008. link

4. Reserve Bank of Australia, Reform of Australia’s Payments System: Preliminary Conclusions of the 2007/08 Review, April 2008. link

5. TransAction Resources,  Response to the European Commission’s Green Paper on Payments, 11 April 2012. link

6. TransAction Resources,  Review of the Impact of Australian Payments Reforms, 22 February 2011. link

 

Źródło wykresów:

1. Reserve Bank of Australia, Developments in Retail Payments System in Payments System Board Annual Report 2012. link